Το CluBE είναι το Cluster Βιοοικονομίας και Περιβάλλοντος Δυτικής Μακεδονίας και είναι μέλος σε περισσότερα από 10 διεθνή δίκτυα φορέων που προωθούν τη βιοοικονομία, την πράσινη καινοτομία, την παραγωγή και αποθήκευση ανανεώσιμης ενέργειας
“Ο πόλεμος στην Ουκρανία λειτουργεί για εμάς ως ένα παραπάνω κίνητρο για να προχωρήσουμε τους σχεδιασμούς μας για την ενεργειακή μετάβαση όσο γίνεται ταχύτερα” αναφέρει σε συνέντευξη του στο metafox.gr o ερευνητής του CluBE, Γιώργος Μαρτινίδης.
Τι είναι το CluBE και ποιο το όραμα του;
Το CluBE είναι το Cluster Βιοοικονομίας και Περιβάλλοντος Δυτικής Μακεδονίας. Με τον όρο “cluster”, εννοούμε ότι είναι μια συστάδα φορέων. Τα μέλη του περιλαμβάνουν την Περιφέρεια και τους τοπικούς Δήμους, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, το Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης, σημαντικές και καινοτόμες μικρομεσαίες επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς της περιοχής, και, φυσικά, την τοπική κοινωνία. Η έδρα μας βρίσκεται στην Κοζάνη αλλά δραστηριοποιούμαστε σε όλη την Περιφέρεια και δουλεύουμε με σημαντικούς οργανισμούς από όλη την Ευρώπη.
Ουσιαστικά, το CluBE αποτελεί την πλατφόρμα για την επίτευξη συνεργασιών ανάμεσα στα προαναφερθέντα μέρη. Μαζί με όλα μας τα μέλη συμμετέχουμε στην υλοποίηση ερευνητικών και πιλοτικών προγραμμάτων (χρηματοδοτούμενων είτε από εθνικά είτε από ευρωπαϊκά κονδύλια) που έχουν ως στόχο την ανάπτυξη εφαρμοσμένης έρευνας σε επιχειρήσεις της Δυτικής Μακεδονίας, στην ανάπτυξη νέας καινοτόμου επιχειρηματικότητας, την εφαρμογή καινοτόμων και περιβαλλοντικά βιώσιμων λύσεων, τη βελτίωση της καθημερινότητας των κατοίκων της, και την επίτευξη της μετάβασης της περιοχής από τον λιγνίτη σε καθαρές μορφές ενέργειας εντός ενός δίκαιου κοινωνικού πλαισίου για όλους, συμβάλλοντας συνολικά στην ανάπτυξη της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.
Ποιος είναι ο ρόλος σας στο CluBE;
Το CluBE είναι, κατά μεγάλο μέρος, ένας ερευνητικός οργανισμός. Ο δικός μου ρόλος, αντίστοιχα, είναι ερευνητής. Έχοντας διδακτορικό στην Περιφερειακή Ανάπτυξη και δεκαπενταετή εμπειρία στην έρευνα, συμμετέχω τόσο στην υλοποίηση ερευνητικών έργων όσο και στον σχεδιασμό νέων προτάσεων προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να εξασφαλίσουμε χρηματοδότηση για επιπλέον καινοτόμες δράσεις στη Δυτική Μακεδονία.
Επίσης, καθώς το CluBE μεγαλώνει και επεκτείνεται τα τελευταία χρόνια, και οι δράσεις του αυξάνονται, έχουμε χωρίσει πρόσφατα τη διοικητική μας δομή σε τομείς εξειδίκευσης. Προσωπικά, είμαι υπεύθυνος του Τομέα Βιοοικονομίας και Ανάπτυξης (μαζί με την αγαπητή συνάδελφο, Αγγελική Φουτρή). Ως εκ τούτου, εφαρμόζουμε και σχεδιάζουμε τις δραστηριότητες του CluBE που αφορούν την παραγωγή αγαθών και προϊόντων από ανανεώσιμους φυσικούς πόρους.
Μπορείτε να μας αναφέρετε μερικές μεγάλες συνεργασίες του CluBE στην Δυτική Μακεδονία;
Μπορώ να σας αναφέρω συνολικά ότι, αυτή τη στιγμή, το CluBE είναι μέλος σε πάνω από 10 διεθνή δίκτυα φορέων που προωθούν τη βιοοικονομία, την πράσινη καινοτομία και την παραγωγή και αποθήκευση ανανεώσιμης ενέργειας , και υλοποιεί πάνω από 20 ερευνητικά προγράμματα τα οποία βασίζονται στη συνεργασία με σημαντικούς οργανισμούς από όλη την Ευρώπη. Στο πλαίσιο τους, μεταξύ άλλων, εκπαιδεύουμε το ανθρώπινο δυναμικό της περιοχής σε καινοτόμες και βιώσιμες μορφές αγροτικής επιχειρηματικότητας, δοκιμάζουμε στη Δυτική Μακεδονία μία κινητή μονάδα που μετατρέπει τα υπολείμματα των μονάδων βιοαερίου σε βιολογικά λιπάσματα υψηλής ποιότητας, συνδιαμορφώνουμε καινοτόμα μοντέλα διακυβέρνησης, εισάγουμε τεχνογνωσία από πιο προηγμένες πόλεις για τη μετατροπή της Κοζάνης σε μία περιβαλλοντικά φιλική και ευφυή πόλη κ.α.
Ως μεγαλύτερες και σημαντικότερες πρωτοβουλίες τις οποίες κινητοποίησε και συντόνισε εξ αρχής το CluBE ωστόσο, ήθελα να επικεντρωθώ σε δύο περιπτώσεις. Πρώτον, η πρόταση «White Dragon» που αφορά τη χρήση ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα (GW) για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου μέσω ηλεκτρόλυσης στη Δυτική Μακεδονία. Το υδρογόνο, στη συνέχεια, θα αποθηκεύεται τοπικά και θα προωθείται μέσω των αγωγών φυσικού αερίου, ώστε να προσφέρει πράσινη ενέργεια και θερμότητα στο ηλεκτρικό σύστημα της χώρας. Το έργο μπορεί να διατηρήσει την ταυτότητα της Δυτικής Μακεδονίας ως «ενεργειακής καρδιάς» της χώρας αλλά αντικαθιστώντας τον λιγνίτη, ένα καταστροφικό καύσιμο για το περιβάλλον και την υγεία, με το πράσινο υδρογόνο. Το CluBE, και η υπόλοιπη κοινοπραξία που θα υλοποιήσει αυτή την πρωτοβουλία εξετάζει διάφορες προπτικές για τη χρηματοδότηση της από ευρωπαϊκό κονδύλια καθώς θεωρούμε ότι θα μπορούσε να έχει κομβική σημασία για την Περιφέρεια και την Ελλάδα συνολικά.
Δεύτερον, με βάση την πρόταση που διαμόρφωσε το CluBE, η πόλη της Κοζάνης επιλέχθηκε πρόσφατα μεταξύ των 100 ευρωπαϊκών πόλεων που θα συμμετάσχουν στην αποστολή της ΕΕ για 100 κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις έως το 2030. Στο πλαίσιο αυτής της πρωτοβουλίας, οι 100 επιλεχθείσες πόλεις θα λάβουν χρηματοδότηση ύψους 360 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα «Ορίζοντας Ευρώπη» για την περίοδο 2022-23, ώστε να ξεκινήσουν οι πορείες τους προς την κλιματική ουδετερότητα έως το 2030, να επιτύχουν δηλαδή γρηγορότερα αυτό που όλες οι πόλεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να επιτύχουν έως το 2050. Οι δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν αφορούν την παραγωγή και αποθήκευση πράσινης ενέργειας, την καθαρή κινητικότητα, την ενεργειακή απόδοση και τον πράσινο πολεοδομικό σχεδιασμό, τη διαχείριση πόρων και απορριμμάτων και άλλες σημαντικές κατευθύνσεις, κάτω από μια πιο καινοτόμο διακυβέρνηση και με μια διαρκώς αυξανόμενη ενεργό συμμετοχή των πολιτών.
Πόσο επηρέασε ο πόλεμος στην Ουκρανία την δράση και τα σχέδια του CluBE;
Η αρμονική διεθνής συνεργασία και ανταλλαγή γνώσης και τεχνογνωσίας είναι βασικό μέρος όσων κάνουμε στο CluBE. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε παγκόσμια κρίση που δημιουργεί εντάσεις και παρακωλύει όλα αυτά είναι ενάντια στις αρχές βάσει των οποίων λειτουργούμε. Πέρα, φυσικά, από τη φρίκη του πολέμου, η οποία είναι ανείπωτη.
Εκτός απ’ αυτό, όμως, ο πόλεμος δυστυχώς φαίνεται να αποδεικνύει κάτι που αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εδώ και χρόνια, παρόλο που κάποιες φορές αυτό έδειχνε να πηγαίνει ενάντια στα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα των κρατών-μελών της ΕΕ. Ότι η ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ από εξωτερικούς πόρους και στη συγκεκριμένη περίπτωση ειδικότερα από το Ρωσικό πετρέλαιο και αέριο δημιουργεί ένα τεράστιο πρόβλημα ασφάλειας εφοδιασμού. Αυτό είναι κάτι που βλέπουμε πλέον στην πράξη, να μας επηρεάζει όλους μας, και μας εξηγεί γιατί η στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι μονόδρομος από όποια άποψη να το δει κανείς. Όμως το CluBE εργάζεται μεταξύ άλλων και για την παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες και όσο πιο τοπικές γίνεται Πηγές Ενέργειας. Επομένως, εν κατακλείδι, ο πόλεμος στην Ουκρανία λειτουργεί για εμάς ως ένα παραπάνω κίνητρο για να προχωρήσουμε τους σχεδιασμούς μας για την ενεργειακή μετάβαση όσο γίνεται ταχύτερα.
Η επιστροφή στον λιγνίτη που αποφάσισε η κυβέρνηση της ΝΔ λόγω της ενεργειακής κρίσης δυσχεραίνει τα σχέδια του οργανισμού;
Όχι. Καταρχάς η μερική επιστροφή στον άνθρακα είναι ένα μέτρο που αποφάσισαν πολλές ευρωπαϊκές χώρες προκειμένου να κρατήσουν τα φώτα αναμμένα και τις τιμές της ενέργειας σε λογικά επίπεδα. Προφανώς δεν πρόκειται για ευχάριστη εξέλιξη, αλλά είναι κάτι που βγάζει νόημα ως προσωρινό μέτρο.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία, ήταν σαφές για εμάς ότι μια μετάβαση από τον λιγνίτη η οποία να δημιουργεί ενεργειακά ελλείμματα και αφήνει τους πολίτες ευάλωτους στην ενεργειακή φτώχια θα ήταν εντελώς αντίθετη στους στόχους του CluBE, της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επομένως, η προσωρινή εντατικοποίηση της παραγωγής λιγνίτη είναι αναγκαία στον βαθμό που εξυπηρετεί αυτόν τον στόχο.
Άλλωστε, οι δραστηριότητες και τα μακροπρόθεσμα σχέδια του CluBE δεν επηρεάζονται απ’ αυτή την εξέλιξη. Η πρόοδος που κάνουμε στην ανάπτυξη και δοκιμή λύσεων που βελτιώνουν τη βιωσιμότητα και αυξάνουν την παραγωγή καθαρής ενέργειας στην Περιφέρεια συνεχίζεται απρόσκοπτα. Η σημασία των δράσεων και των σχεδίων μας είναι μεγαλύτερη από ποτέ υπό το πρίσμα όλων αυτών των γεγονότων.
Πόσο απομακρύνεται κατά τη γνώμη σας και με βάση τα νέα δεδομένα η επίτευξη της ομαλής ενεργειακής μετάβασης στη Δυτική Μακεδονία;
Όπως είναι κατανοητό από όσα προαναφέραμε, η ενεργειακή μετάβαση φαίνεται να δυσκολεύει και να «αναβάλλεται» υπό τις ισχύουσες συνθήκες. Ωστόσο, ο στόχος παραμένει εφικτός και απαραίτητος. Παρά την ανάγκη να αυξηθεί η χρήση λιγνίτη βραχυπρόθεσμα για να εξασφαλισθεί η ενεργειακή επάρκεια στην Ελλάδα, εμείς συνεχίζουμε τον σχεδιασμό για μια δίκαιη και ομαλή ενεργειακή μετάβαση. Ακόμη βασικότερο, συνεχίζουμε να διαμορφώνουμε τις υποδομές, την τεχνογνωσία και την νοοτροπία που θα χρειαστούν για να επιτευχθεί η μετάβαση το ταχύτερο δυνατό.
Θα μπορέσουμε κάποια στιγμή στο μέλλον να χρησιμοποιούμε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) για όλες τις καταναλωτικές μας ανάγκες ή αυτό αποτελεί μια ουτοπία;
Μπορεί κάποιες φορές να φαντάζει ουτοπία αλλά είναι μία επιτακτική και άμεση ανάγκη. Πλέον βιώνουμε όλοι τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και δεν μπορούμε να εθελοτυφλούμε όσον αφορά τις συνέπειες όλων όσων έχουμε κάνει στον πλανήτη της προηγούμενες δεκαετίες. Αν δεν αντιστραφεί η ζημιά με ταχείς ρυθμούς είναι βέβαιο ότι η ανθρωπότητα θα αφανιστεί, ή θα καταδικαστεί να επιβιώνει σε ένα δυστοπικό, μετα-αποκαλυπτικό μέλλον που θα ξεπερνάει τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις μας.
Ευτυχώς, λοιπόν, ο στόχος που αναφέρατε δεν είναι ουτοπία.
Σύμφωνα με οργανισμούς όπως το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ και ο ΟΗΕ, οι οποίοι έχουν βασιστεί σε έγκυρες επιστημονικές μελέτες απ’ όλο τον κόσμο, μέχρι το 2050 κάπου μεταξύ 90% και 99% της ενέργειας παγκοσμίως μπορεί και πρέπει να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Φυσικά, πρόκειται για μια μεγάλη πρόκληση. Εμείς στο CluBE είμαστε πρόθυμοι και έτοιμοι να παίξουμε τον δικό μας ρόλο σε αυτό, πρωτοστατώντας στη μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας, η οποία διαχρονικά είχε τη φήμη της «ενεργειακής καρδιάς» της Ελλάδας.
Διαβάστε περισσότερα: Προειδοποίηση επιστημόνων: Έρχονται γιγαντιαίες εκρήξεις ηφαιστείων και ο πλανήτης είναι απροετοίμαστος
