Η ιστορία της Φαρμακευτικής στην Ελλάδα μετρά από τα αρχαία και αλεξανδρινά χρόνια με προσωπικότητες όπως ο Ιπποκράτης, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός. Ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης ανέλαβε την πρωτοβουλία να αναδείξει την πολύ σημαντική αυτή φαρμακευτική ιστορία με τη δημιουργία του πρώτου Φαρμακευτικού Μουσείου στη χώρα μας.
Ο κ. Νίκος Νικόλτσιος, έφορος του Ελληνικού Φαρμακευτικού Μουσείου ξεναγεί το metafox.gr σε πάνω από 3500 εκθέματα τονίζοντας τον πολύπλευρο και σημαντικό κοινωνικό ρόλο που επιτελεί ο Έλληνας Φαρμακοποιός, την εξέλιξη της Φαρμακευτικής Επιστήμης μέχρι σήμερα καθώς και τη συνεισφορά του σ’ αυτήν.
Tο Ελληνικό Φαρμακευτικό Μουσείο είναι μοναδικό στην Ελλάδα. Πότε άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό και ποια ήταν η έμπνευση για τη δημιουργία του;
Το Μουσείο εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 2007. Η δημιουργία του αποφασίστηκε από τον Φαρμακευτικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης (ΦΣΘ) με σκοπό να στεγάσει και να διασώσει την ιστορία της φαρμακευτικής επιστήμης στην Ελλάδα. Πριν από τη δημιουργία του είχαν προηγηθεί δύο περιοδικές εκθέσεις, με σκοπό να γίνει έρευνα αν από τους φαρμακοποιούς της Θεσσαλονίκης υπήρχε ενδιαφέρον για τη δημιουργία ενός τέτοιου Μουσείου. Η πρώτη έκθεση είχε τον τίτλο «Η φαρμακευτική στη Θεσσαλονίκη του χτες» και η δεύτερη έκθεση είχε τον τίτλο «Οι απαρχές της ελληνικής φαρμακευτικής». Αφού διαπιστώθηκε μετά από αυτές τις δύο εκθέσεις ότι υπήρχε ενδιαφέρον από τους φαρμακοποιούς, από το 2007 και μετά ξεκίνησαν όλες οι απαραίτητες διαδικασίες για τη δημιουργία του, μεταξύ αυτών και η ανεύρεση του κατάλληλου χώρου, του «κέλυφους» όπως το ονομάζουν επιστημονικά οι αρχιτέκτονες, που θα πληρούσε τις προδιαγραφές για να στεγάσει το Μουσείο.
Ποιος είναι ο σκοπός του μουσείου; Τι επιχειρείτε να προβάλετε περισσότερο;
Ο σκοπός του Μουσείου είναι η συγκέντρωση (με αγορές ή δωρεές), η τεκμηρίωση, η καταγραφή, η μελέτη (από ιστορικής και επιστημονικής πλευράς), καθώς και η προβολή του φαρμακευτικού υλικού, που σχετίζεται με την ιστορία της φαρμακευτικής επιστήμης στην Ελλάδα. Είναι μια κληρονομιά, η οποία δυστυχώς κινδυνεύει να χαθεί μέσα στο ρεύμα της ανακαίνισης του φαρμακείου. Αυτήν ακριβώς την κληρονομιά προσπαθεί να διασώσει και να προβάλλει το Μουσείο στο ευρύ κοινό. Επιπρόσθετες δραστηριότητές του αποτελούν: Η δημιουργία επιστημονικής βιβλιοθήκης με παλαιά και νέα συγγράμματα, η έκδοση μελετών με φαρμακευτικά θέματα, η συνεργασία του Μουσείου με αντίστοιχους ημεδαπούς ή αλλοδαπούς οργανισμούς ή ιδρύματα, καθώς και η δημιουργία περιοδικών εκθέσεων στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις. Κύριος σκοπός του Μουσείου είναι να προβάλλει την ιστορία της φαρμακευτικής επιστήμης στην Ελλάδα.
Τι πρόκειται να δει κάποιος επισκέπτης του Μουσείου; Ποια είναι τα σημαντικότερα εκθέματα;
Το Μουσείο περιλαμβάνει πολλών διαφορετικών ειδών εκθέματα, όπως πορσελάνινα φαρμακευτικά σκεύη, γυάλινα φαρμακευτικά φιαλίδια, δρόγες, συνταγές, ιγδία, ιατρικά εργαλεία, έντυπα, ταμειακές μηχανές, βιβλία, έπιπλα και άλλα. Το σημαντικότερο έκθεμα είναι ένα θαυμάσιο έπιπλο που δώρισε το Μουσείο ένας φαρμακοποιός της Θεσσαλονίκης ο κ. Μιχαήλ Πάνου. Το έπιπλο αυτό υπήρχε στο φαρμακείο «Η έλαφος» του Ζαφειρίου Σφύρα στο Βόλο και μεταγενέστερος ιδιοκτήτης αυτού του φαρμακείου ήταν ο πατέρας του κ. Πάνου. Οι διαστάσεις του επίπλου είναι 4.90 μ. Χ 6.40 μ., είναι σχεδιασμένο στο Παρίσι, κατασκευασμένο στη Βιέννη από ξύλο δρυός και χρονολογικά είναι του 1889.
Πότε άνοιξαν τα πρώτα φαρμακεία στην Ελλάδα και στη Θεσσαλονίκη συγκεκριμένα;
Τα πρώτα φαρμακεία στην Ελλάδα εντοπίζονται στα Επτάνησα, πριν από την Επανάσταση του 1821. Το πρώτο φαρμακείο του νεοσύστατου ελληνικού κράτους ιδρύθηκε το 1828 στο Ναύπλιο από τον Βονιφάτιο Βοναφίν. Ο Βονιφάτιος Βοναφίν ήταν φαρμακοποιός και καταγόταν από την Τεργέστη. Ήταν φίλος του Ιωάννη Καποδίστρια και ήταν αυτός που ανέλαβε το θλιβερό καθήκον της ταρίχευσης της σωρού του μετά τη δολοφονία του. Το φαρμακείο βρισκόταν στην Πλατεία Ναυάρχων και λειτούργησε μέχρι το 1972. Το φαρμακείο αυτό πρόκειται να «ανασυσταθεί» μετά από κοινή απόφαση του Δημάρχου Ναυπλιέων και του Προέδρου του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου.
Πριν από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης το 1912 λειτουργούσαν φαρμακεία με ιδιοκτήτες Έλληνες, Εβραίους και Οθωμανούς φαρμακοποιούς. Θα μπορούσαμε να εκτιμήσουμε ότι τα πρώτα φαρμακεία λειτούργησαν στη Θεσσαλονίκη στις αρχές του 1800, παράλληλα με τα φαρμακεία που ξεκίνησαν τη λειτουργία τους στην Κωνσταντινούπολη.
Πότε και υπό ποιες συνθήκες άρχισε ο κόσμος να στρέφεται από την παραδοσιακή στη «μοντέρνα» φαρμακευτική;
Στην πραγματικότητα δεν έχει σταματήσει η αξιοποίηση της «παραδοσιακής» φαρμακευτικής στο εργαστήριο του φαρμακείου. Υπάρχουν πολλά φαρμακεία, αλλά και φαρμακευτικές εταιρείες παρασκευής καλλυντικών, που αξιοποιούν τις γνώσεις για το παρόν και το μέλλον. Από τις αρχές του 19ου αιώνα άρχισε σε πανευρωπαϊκό επίπεδο η βιομηχανική παρασκευή φαρμάκων, χωρίς, όμως, να εγκαταλειφθεί η «παραδοσιακή» φαρμακευτική.
Σε τι ηλικίες απευθύνεται κυρίως το Μουσείο; Γίνονται ομαδικές ξεναγήσεις και επισκέψεις σχολείων ή εκπαιδευτικών ιδρυμάτων;
Το Μουσείο απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες, ανεξαρτήτως επαγγέλματος, μορφωτικού επιπέδου, εθνικότητας και άλλων αντίστοιχων κριτηρίων, καθώς μέσα από μια ξενάγηση στα εκθέματα του Μουσείου ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να κάνει ένα υπέροχο ταξίδι στο χρόνο: Να κατανοήσει (ξεκινώντας από το παλαιότερο έκθεμα που είναι των αρχών του 1500 και φτάνοντας στο σήμερα) τι έχει προηγηθεί πίσω από τη σημερινή εικόνα ενός φαρμακείου που κάποιος μπαίνει για να αγοράσει ένα φάρμακο. Γίνονται και ομαδικές ξεναγήσεις και επισκέψεις σχολείων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων κατόπιν ραντεβού.
Τι θεωρείτε πως κάνει το Ελληνικό Φαρμακευτικό Μουσείο αξιοπρόσεκτο για τους επισκέπτες του;
Αυτό που κάνει το Μουσείο αξιοπρόσεκτο για τους επισκέπτες του είναι η μοναδικότητά του στον ελλαδικό χώρο, αλλά ταυτόχρονα τα περισσότερα από 3.500 σπάνια εκθέματα που αυτό περιλαμβάνει. Οι ιστορίες που μπορεί να αφηγηθεί ξαφνιάζουν τον επισκέπτη και τον οδηγούν σε χρόνια παλαιότερα, στα πρώτα βήματα της φαρμακευτικής επιστήμης.
Ποιο θα λέγατε ότι είναι το πιο ενδιαφέρον ή «παράδοξο» έκθεμα του Μουσείου από τις πρώτες μέρες της φαρμακευτικής;
Το πιο ενδιαφέρον έκθεμα από τις πρώτες μέρες της φαρμακευτικής είναι ένα θαυμάσιο βιβλίο με τίτλο «Τα άπαντα του Διοσκουρίδη» των αρχών του 1500. Ο Διοσκουρίδης ήταν ο πρώτος Έλληνας στρατιωτικός φαρμακοποιός στην ιστορία, ο οποίος ακολουθούσε τις ρωμαϊκές λεγεώνες (περίοδος αυτοκρατόρων Κλαύδιου και Νέρωνα) και όπου αυτές σταματούσαν, αυτός εντόπιζε και ζωγράφιζε όποια φυτά είχαν κάποια φαρμακολογική δράση. Αποτέλεσμα αυτής της μεταγραφής του χειρογράφου του ήταν να προκύψει το θαυμάσιο βιβλίο, που εκτίθεται στο Μουσείο.
Τι σχέδια έχετε για το μέλλον του Μουσείου;
Μελλοντικός στόχος του Μουσείου είναι η ψηφιακή καταγραφή, με τα βασικά χαρακτηριστικά, όλων των κειμηλίων του σε μια βάση δεδομένων. Είναι μια προβλεπόμενη διαδικασία σε όλα τα Μουσεία, η οποία θα διασφαλίσει τα κειμήλια, αλλά και θα δώσει τη δυνατότητα στους διαδικτυακούς επισκέπτες να γνωρίσουν καλύτερα το Μουσείο. Παράλληλα γίνεται καθημερινή μελέτη των παλαιών φαρμακευτικών εκδόσεων μέσα από τα οποία αντιγράφονται εικόνες και σχέδια με φαρμακευτικό ενδιαφέρον. Η συλλογή σχεδίων και εικόνων εμπλουτίζεται συνεχώς, προκειμένου να γίνει κτήμα όλου του κόσμου. Επιπρόσθετα, σκοπεύουμε να συνεχίσουμε την ψηφιοποίηση των παλαιών φαρμακευτικών βιβλίων και να τα εντάξουμε στην ιστοσελίδα μας.
Ελληνικό Φαρμακευτικό Μουσείο
📌Λεωφόρος Εθνικής Αντιστάσεως, Μπουμπουλίνας 173-175, Καλαμαριά 551 34
⏱ Δευτέρα- Παρασκευή 8:00- 15:00
📞2310471776
Διαβάστε περισσότερα: CBD WORLD – Ένα εναλλακτικό καφέ με προϊόντα βιομηχανικής κάνναβης στο κέντρο της Θεσσαλονίκης
